Metselwerk kan veel drukkrachten opnemen, maar verhoudingsgewijs maar weinig trekkrachten. Hierdoor kunnen scheuren ontstaan door één of meerdere factoren. Buiten het feit dat het ontsierend is aan uw gevel is de kans op vochtdoorslag veel groter. Elke scheur moet met zorg worden beoordeeld naar de mogelijke oorzaak. Het verloop van een scheur, de breedte en de plaatsbepaling geeft voor een bouwkundige veel inzicht naar de mogelijke oorzaak. Daar waar de breedte van de scheur het grootst is, zijn de krachten ook het grootst. Onderstaand treft u meer informatie aan over de verschillende, veel voorkomende, oorzaken van scheurvorming in gevels.
Beoordeling scheuren
Scheuren kunnen simpelweg worden ingedeeld in twee categorieën:
- Niet-constructieve scheuren
- Constructieve scheuren
Niet-constructieve scheuren
Niet-constructieve scheuren ontstaan vooral door het krimpen of uitzetten van bouwmaterialen en afwerkingen door weersinvloeden en gebruik van het gebouw (opwarming en afkoeling).
- Krimp treedt vooral op in de eerste paar jaar na de bouw. Dit verschijnsel houdt na verloop van tijd op
- Thermische scheuren ontstaan door een lengteverandering van bouwmaterialen. Materialen, zoals
buitenmetselwerk, zetten uit als ze warmer worden en krimpen door afkoeling, voorbeelden hiervan zijn: - Geen of onvoldoende dilataties bij lange aaneengesloten gevelwanden
- Spouwankers op hoekaansluitingen
- Combinatie van materialen (verschillende uitzettingscoëfficiënt
De diverse bouwmaterialen moeten (onderling) voldoende bewegingsvrijheid krijgen om krimp en uitzetting op te kunnen vangen. Hier wordt niet altijd rekening mee gehouden door onvoldoende of geen dilataties (flexibele voegen) in de constructie aan te brengen. De scheurwijdte bij thermische scheuren heeft de neiging in de loop van de tijd groter te worden omdat afbrokkelende muurdeeltjes de scheuren verhinderen dicht te trekken bij stijgende temperaturen.
Herstellen van niet-constructieve scheuren
Krimpscheuren zijn een onomkeerbaar verschijnsel. Nadat de droging/verharding (droging/verhardingskrimp) heeft plaatsgevonden, is de situatie stabiel. De door de verharding ontstane scheuren ontwikkelen zich niet verder. Voor de reparatie kan daarom worden volstaan met het esthetisch vullen van de scheuren. Constructieve ingrepen zijn in dit geval niet nodig.
Het herstellen van een thermische scheur heeft niet zoveel zin. Door het uitzetten en krimpen ontstaat er vaak op dezelfde plek weer een scheur.Een passend herstel wordt bereikt door alsnog dilataties aan te brengen en die te combineren met Renovatie voegwapening wapeningsstaven. Door de plaats van de dilataties zorgvuldig te kiezen (bij verspringingen of achter hemelwaterafvoeren, bijvoorbeeld) wordt het beeld of karakter van de gevel zoveel mogelijk intact gelaten. Na het aanbrengen van deze dilataties kunnen de scheuren duurzaam worden gerepareerd met behulp van de renovatie voegwapening. Omdat de oorzaak van de scheurvorming is weggenomen is de situatie nu stabiel. Door voldoende wapening toe te passen zal de resterende kruip- en krimpmaat geleidelijk worden verdeeld over vele kleine scheuren. Door de veelheid daarvan zal de wijdte beperkt blijven, zodat er geen (zichtbare) schade meer zal optreden.
Constructieve scheuren
De basis van constructieve scheurvorming ligt meestal in ontwerp- en constructiefouten, foute funderingsberekening, onvoldoende heipalen of te licht berekende dakconstructies. Deze problemen treden vaak op na een verbouwing zoals een opbouw of het uitbreken van dragende muren. Daarnaast zijn funderingsproblemen veelal de oorzaak van constructieve gebreken waarbij er vaak sprake is van externe factoren.
- Ontwerp-en constructiefouten,uitvoeringsfouten
- Bomen (wortels, te dicht op bebouwing)
- Funderingsproblemen door:
- Verlaging/verhoging grondwaterstand
- Plaatselijke uitgravingen
- Plaatselijke grondophoging
- Trillingen (verkeer, heiwerkzaamheden)
- Geroerde grond
- Ongelijke aanleg fundatiediepte
- Lekkende waterleidingen, defecte rioleringen
- Onvoldoende draagkracht bodem (klei,veen,leem)
- Constructieve scheuren herstellen
Een zetscheur (stabiele schade) is over het algemeen niet ernstig, het gaat hier meestal om een cosmetisch probleem wat eenvoudig hersteld kan worden. Niet altijd is duidelijk of de zetscheur groter wordt. Bij twijfel kan op een bepaalde plaats de scheurbreedte worden gemeten en na verloop van tijd nogmaals (periodieke monitoring).
Bij een zakkingsscheur (instabiele schade) moet een constructeur onderzoeken wat de aard en oorzaak van de zakking is. Daarna geeft hij advies over welke aanpassingen aan de constructie nodig zijn.